Ustawa o jednolitej cenie książki

Sobota, 18 marca 2017

Ostatnie 2-3 tygodnie to dla mnie czas intensywnego myślenia, czytania, pisania, mówienia o projekcie ustawy o jednolitej cenie książki. To też czas ogromnego zaskoczenia opiniami innych na jej temat. Ciekawym doświadczeniem jest dla mnie samo zetknięcie się z opiniami przeciwników ustawy. Do tej pory (czyli do początku marca 2017), kiedy to po spotkaniu z panem ministrem Glińskim zrobiło się o ustawie głośno w mediach żyłam chyba w bańce lub kokonie, szczelnie izolowana od głosów przeciwnych. We wszystkich rozmowach branżowych i niebranżowych w ciągu ostatnich dwóch lat, kiedy to zaangażowałam się bardziej w życie rynku książki w Polsce, dochodziły do mnie tylko argumenty za ustawą, czy regulacją. Sama funkcjonując jako księgarka-antykwariuszka na tym rynku widzę jak na dłoni codziennie jak bardzo szkodzi nam księgarzom brak regulacji. Oczywistością jest dla mnie konieczność jak najszybszej naprawy patologii na rynku książki, a dobrze zapowiadającym się remedium jest projekt ustawy o jednolitej cenie książki.

Wyśmienitym treningiem moich umiejętności w dziedzinie sztuki prowadzenia sporu okazało się odpowiadanie w internecie i w rzeczywistości na argumenty przeciwników. Adoptuję sobie i przytaczam argumenty przyjaciół księgarzy i wydawców oraz głoszę swoje, czyli tak naprawdę wspólne nam wszystkim-tym rozumiejącym sytuację obecną i mającym nadzieję, że może być u nas jeszcze przepięknie, normalnie. 

W całym dotychczasowym moim pisarstwie na temat projektu ustawy nie napisałam jeszcze o tym, co jest najważniejsze w moim pojmowaniu tej regulacji. Ale to za chwilę, najpierw:

Najpierw wymienię moje ulubione argumenty za:

1. Przykłady państw, w których ustawa obowiązuje kilka/kilkanaście/kilkadziesiąt/sto i więcej lat i rynek książki działa dobrze, czytelnictwo jest na wysokim poziomie, nie ma socjalizmu, komuny, jest demokracja, kapitalizm i nie protestują i pokazują nam jak może być

2.  Stała cena dotyczy też innych towarów czy usług i jakoś nikomu nie przychodzi do głowy oburzać się na to, a wręcz jest aplauz i zaakceptowanie: bilety komunikacji miejskiej, czasopisma, książki wydane w krajach gdzie obowiązuje ustawa (proszę spróbować kupić nową książkę np. w Niemczech gdzieś taniej niż gdzie indziej).

3. Logiczne jest, że nowe na rynku telefony, samochody, kolekcje ubrań, gry komputerowe mają określoną cenę w dniu premiery, która jest dość wysoka, a poprzednie modele/kolekcje można kupić za znacznie obniżoną cenę. W przypadku książek jest odwrotnie: oczekuje się, że nowość na półkach księgarskich będzie sprzedawana z 30-40 % rabatem, który rośnie z czasem do nawet 90 % w taniej książce.

4. Zła i stale pogarszająca się sytuacja na polskim rynku książki: spada sprzedaż książek, spada czytelnictwo, wydawcy otwierają/przejmują księgarnie, podobnie hurtownie, następuje konsolidacja, która grozi ujednoliceniem oferty i podporządkowaniem jej regule generowania zysku za wszelką cenę. Ustawa pomoże uporządkować zasady rządzące rynkiem książki.

A najważniejsze dla mnie osobiście jest to, że jednolita cena na nowe książki obowiązująca wszystkie sprzedające ją podmioty przyczyni się do odłożenia w czasie lub całkiem uniemożliwi ziszczenie się takiej oto wizji:

Jest jeden centralny dystrybutor książek na cały kraj (kiedyś już tak było, nazywał się Składnica Księgarska). Są ogromne magazyny, w których są książki wszystkich wydawnictw (może należą do Amazonaa może do kogoś innego). Dystrybutor posiada sieć księgarń i sprzedaż internetową i systematycznie wykupuje kolejne wydawnictwa oraz sam jest wydawcą. Tnie w ten sposób koszty: nie płaci wydawcy, bo jest wydawcą, sprzedaje taniej niż księgarnia, bo sam jest księgarnią. Sprzedając przez internet oferuje jeszcze niższe ceny, bo odpadają opłaty za lokal stacjonarny. Wydawcy niezwiązani z dystrybutorem oczywiście wydają dalej, ale są pozbawieni dostępu do rynku, bo panuje na nim dystrybutor.  Posiadając wszystkie ogniwa rynku taki dystrybutor decyduje jakie książki się ukażą i jakie trafią do księgarń, do obiegu, do bibliotek, do czytelników. Zależnie od celu jaki przyświeca dystrybutorowi: propagowanie konkretnej idei, maksymalizacja zysków, czy cokolwiek innego - takie książki wydaje, jakie ten cel przybliżają.

Biblioróżnorodność - czyli wielu wydawców (małych, mikro, dużych, średnich, gigantycznych), wielu dystrybutorów, wiele różnych tytułów wydawanych z różnych powodów i księgarnie oraz biblioteki, które decydują które tytuły, których wydawców mieć w ofercie i które polecać czytelnikom. A czytelnicy z realnym prawem wyboru skąd książkę wziąć do czytania: z biblioteki, księgarni niezależnej, z czytnika, z księgarni internetowej, księgarni sieciowej, z marketu, dyskontu, kiosku, regału bookcrossingowego.

P.S. Zagadka: coś na zdjęciu nie pasuje do reszty, co takiego?